دوستی های افراطی ( علاقه شدید به دوست هم جنس )

بدون ترديد انسان داراي يک سلسله نيازهاي مادي و غيرمادي است و رشد و کمال او نيز در گرو ارضاي صحيح و به موقع اين نيازهاست. يکي از مهمترين نيازهاي انسان، نيازهاي عاطفي است. عواطف انسان از بدو تولد تا پايان عمر بايد ارضا شود و الا دچار مشکل مي شود. نياز به محبت ورزيدن به ديگران و مورد محبت ديگران واقع شدن دقيقا يک نياز عاطفي است. اين نياز در طي مراحل مختلف رشد و در مراحل گوناگون زندگي شکل هاي مختلفي پيدا مي کند و در هر دوره اي به گونه اي متناسب با آن زمان بايد ارضا شود. در دوره نوزادي از طريق والدين به خصوص مادر با بوسيدن نوزاد، در آغوش گرفتن او و نگاه هاي محبت آميز مادر به او و با چسباندن او به خود نياز کودک ارضا مي شود. در اين دوره تأمين نيازهاي عاطفي کودک به اندازه نيازهاي فيزيولوژيکي مانند آب و غذا و پوشاک براي رشد نوزاد ضرورت دارد. در دوره کودکي تأمين اين نياز توسط اعضاي خانواده و همه کساني که به نحوي با کودک ارتباط دارند تأمين مي شود. در دوره نوجواني از طريق دوستان و گروه همسالان و در دوره جواني از طريق دوستان، خويشاوندان و همسر به اين نياز پاسخ داده مي شود. روان شناسان علت وابستگي انسانها را به يکديگر همين نيازهاي عاطفي مي دانند. اگر اين نيازها از همان اول به طور صحيح و به موقع تأمين شود نوزاد، کودک و نوجوان وابستگي ايمن پيدا مي کند و الا وابستگي ناايمن و مرضي در او شکل مي گيرد يعني در عين حال که به ديگران وابسته است ولي احساس امنيت کافي نيز نمي کند و مستعد انواع اختلالات رواني مانند بيماري هاي اضطرابي، افسردگي و... مي شود و دير يا زود به دامن يکي از اين بيماري هاي رواني فرو مي غلتند.
گفتني است اساس و پايه دوستي ها در سن نوجواني و جواني که با جذبه و شور زيادي همراه است، غالبا بر مبناي عواطف و احساسات شکل مي گيرد و نه بر اساس منطق و عقل. مقدمه اين دوستي ممکن است جاذبيت يک فرد از نظر ظاهري يا شخصيتي يا پاره اي از صفات اخلاقي باشد که او را براي فرد ديگر دوست داشتني مي سازد که توانسته در روح و روان او تأثير عميقي بگذارد و خلأ عاطفي اش را به وسيله آن پر کند. ماهيت اين دوستي گرچه در ابتدا دوستانه، پاک و بي شائبه است، ولي امکان آلوده شدن آن به مسايل ديگر وجود دارد. زماني که اين علاقه به اوج خود مي رسد، آنها را دچار سرگرداني مي کند که اکنون چه بايد بکنند. اين سرگرداني ممکن است با بعضي آثار مخرب ديگري همراه شود. لازم به ذکر است جواناني که از روحيه عاطفي بيشتري برخوردارند و اجتماعي تر و خونگرم هستند تحت تأثير احساسات و عواطف ديگران بيشتر واقع مي شوند.
علاقه و وابستگى به دوستان تا وقتى كه موجب اخلال در برنامه زندگى و كارى انسان، مزاحمت با حقوق والدين، مشغوليت ذهن و ضعف اراده و عدم اعتماد به نفس و ضعف ايمان نگردد اشكالى ندارد، بلكه اگر در راستاى اصلاح و قوّت بخشيدن به اين امور باشد بسيار خوب و مفيد خواهد بود، البته بهترين سياست در اين مسائل، ميانه‏روى است و زياده‏روى و افراط در آن موجب به وجود آمدن مشكلات ذكر شده خواهد گشت، در نتيجه اگر بخواهيد در اين مسأله در حد اعتدال رفتار نمایيد درباره مشكلات آن فكر كنید و سعى كنید خود را قانع كنید كه افراط در اين زمينه به ضرر روح و سلامت روان شماست.
علاوه بر اين كه افراط در اين گونه دوستى‏ها گاهى اثر عكس مى‏گذارد و روابط دوست با انسان به جاى گرمى به سردى مى‏گرايد. زيرا افراط موجب به وجود آمدن توقع زياد مى‏گردد و ممكن است یک طرف نتواند پاسخگوی این توقعات باشد.
همچنين تذکر اين نکته ضروري است که افراط در اينگونه وابستگي ها به زندگي آينده آنها به صورت جدي آسيب مي رساند زيرا با هزينه کردن عواطف بيش از حد معمول با دوستان، باعث مي شوند در آينده نتوانند روابط عاطفي و جنسي مطلوبي با همسر خود داشته باشند زيرا هر انساني داراي يک منبع محدودي از انرژي رواني است و همين طور که توانايي جسماني او محدود است انرژي هاي رواني او نيز محدود است بنابراين بايد اين انرژي ها را به موقع، به تدريج و با احتياط هزينه کرد.
يکي ديگر از آسيب هاي خطرناک وابستگي هاي افراطي، ضعيف شدن اراده و محدود شدن قدرت انتخاب است زيرا افراد وابسته در تصميم گيري هاي خود نيز به ديگران وابسته مي شوند و نمي توانند به موقع و به نحو صحيح تصميم بگيرند.
پس در رابطه با مشكل دوستی افراطی توجه به چند نكته الزامى است:
1- دوست و دوست يابى از نيارهاى واقعى زندگى است و داراى فلسفه خاصى است. اما آنچه مهم است اين كه در اين راستا همچون ديگرجنبه‏هاى زندگى رعايت اعتدال لازم وضرورى است. به عبارت ديگر: علاقه به دوست احساسى پاك و لطيف است اما همواره بايد عواطف با تعقل همراه باشند. ولى به نظر مى‏رسد عقل و منطق اين مقدار ابراز علاقه را تاييد نكند.
2- انسان در برابر هر يك از نعمت‏هاى الهى - از جمله دوست خوب - همواره بايد بداند كه بالاخره روزى آن را از دست خواهد داد. بنابراين دل سپارى در برابر هر چيز بايد به گونه‏اى باشد كه فقدانش موجب آزار انسان نگردد.
3- سعى كنید نسبت به دشوارى دورى از دوست خونسرد باشید. مسلما به تدريج رنج اين فراق كاهش خواهد يافت و عادى خواهد شد.
4- روابط اجتماعى خود را افزایش دهید تا عمل جانشينى به طور عادى انجام گيرد.
5- با سوق دادن خود به مسايل معنوي مي توانيد از اين گذر گاه به راحتي عبور كنيد.
6- مي توانيد به صورت تدريجي از دوست خود جدا شويد اين كار را مي تواند با محدود كردن روابط، كم كردن ملاقات هاي يكديگر و در نهايت ترك رابطه انجام دهد.
7- در صورت ترك دوستي، از امور و يا نشانه هايي كه او را به ياد دوستش مي اندازد اجتناب كند.
8- نكته مهم در صورت ترك رابطه اينكه بايد جدايي به صورت غير ملموس وكاملا طبيعي اتفاق بيفتد وعلت آن را حتي دوست او نفهمد.
9- بدانید دوستي هاي غیر متعادل كه دربالا به آن اشاره شد انسان را ازهمه مسايل اعم ازاجتماعي، اقتصادي، تحصيلي و ... عقب مي اندازد.
10- خداوند هر كس را به نحوي مي آزمايد و شايد آزمون شما تصميم گيري درباره ي همين مورد حساس باشد پس بدانید نمرات بالا در امتحان باعث آرامش وشادي هميشگي درون و روان انسان خواهد شد.
11- افكار خود را كنترل كرده و اشتغالات ذهني مفيد براي خود فراهم كنید.
12. حالت شما تا حدودى از مظاهر تجرد در جوانى است و اقدام به مسأله ازدواج، رابطه دوستی را به تعادل خواهد رساند.

تنهایی از سخت ترین مصائب انسان است. حتی در جایی که تنها هستیم با یاد دوستان، خوش هستیم. البته فقط دوستی با اشخاص بزرگ و معروف، مفید نیست، بلکه دوستی اشخاص معمولی هم می تواند مفید باشد.
جوانان نیز از این قاعده مستثنی نیستند، بلکه باید گفت بیش از دیگران به دوستی ها، پایبندند. ولی بعضاً در این مورد به افراط کشیده می شوند. باید توجه داشت که این نوع گرایشهای افراطی توأم با احساسات، در دختران جوان بیش از پسران، مشاهده می شود. به لحاظ تأثیرات فرهنگی و اخلاقی این نوع دوستی ها، ضروری است که ابتدا عوامل مؤثر در ایجاد چنین پدیده ای را شناخت و پس از آن در صدد یافتن راه حل مناسب بر آمد.
علل دوستی های افراطی
مهمترین علل بروز این علائق عبارتند از:
1. تجرد فرد کامل (بزرگتر): فردی که هدف علایق افراطی این گونه جوانان قرار می گیرد، در غالب موارد مجرد است و به هر دلیل هنوز تشکیل خانواده نداده است. و از لحاظ پاسخ به نیازهای غریزی و روانی در محدودیت خاصی قرار دارد و این امر به صورت ویژگیهای رفتاری و زمینه های مساعد، بروز نموده و آنها را برای جذب جوانان، مستعد می کند.
2. کمبود و خلأ عاطفی: زمانی که کمبود توجهات و احساسات مثبت از سوی خانواده یا اطرافیان، احساس شد، جوان به سوی ارتباطهای افراطی کشیده می شود، البته این عامل منحصر به جوان و کمبودهای او نمی شود، بلکه فرد کامل را نیز در بر می گیرد. چنانچه شخص کامل نیز دارای تجارب عاطفی نامناسب و آزار دهنده ای باشد، به طور منطقی می تواند عامل تشکیل محور دوستیهای افراطی قرار گیرد، حتی در مواردی تأثیر این عامل، بیشتر از آثار کمبودهای عاطفی جوان است.
3. طبیعت دوران جوانی: ماهیت بلوغ و احساسات نیرومند و رؤیاهای دور و دراز، عامل مؤثری در تکوین دوستی های افراطی است، عواطف، در آغاز بلوغ، غنی تر و سرشارتر از دوره های دیگر زندگی، ظاهر می شود و در مرحله جوانی، فرد را مستعد می کند تا یکی از نقش های دوگانه را در ارتباط با دیگری بر عهده گیرد. متأسفانه در این دوران، تعادل موجود بین احساسات و اندیشه های منطقی جوان بر هم می خورد و کفه احساسات سنگینی می کند و عقل را تحت تأثیر قرار می دهد.
4. محیط های شبانه روزی: وجود پانسیونها، دانشسراها، مراکز تربیت معلم و خوابگاههای دانشجویی، زمینه های مساعدی برای تشکیل دوستیهای افراطی است. معمولاً این گونه محیطها از یک سوی، متضمن قطع روابط و پیوندهای عاطفی فرد با خانواده اوست و از دیگر سو، موجد ارتباط تنگاتنگ و خاصی میان جوانان و مربیان و سرپرستان و معلمان یا دوستان آنهاست.
5. شخصیت زدگی: پاره ای از جوانان به لحاظ کبمودهای شخصیتی در خانواده، در وضع خاصی قرار می گیرند، تحقیرها، سرزنشها و انتقادهای شدید و مداوم، هسته اصلی شخصیت آنها را مورد تهدید و اضمحلال قرار می دهد، این امر، موجب می شود که جوانان در صدد یافتن الگوهایی خارج از محیط خانواده بر آیند و در چنین موقعیتی، هر صفت و ویژگی خوب شخصیتی می تواند آنان را مجذوب نموده و به این تعلقات دامن زند.
6. عشق به زیبایی: گرایش طبیعی انسان به زیباییها در دوره جوانی به صورت عشق به زیبایی ظاهر می شود و به ویژه جوانانی که از طبایع حساس و ظریف برخوردارند، در معرض تأثیرپذیری بیشتری قرار می گیرند و بعضاً آنچه را که در رؤیاهای خویش می پروراندند، اینک در شخصیت معلم یا مربی خویش مشاهده می کنند.
7. توجه خاص به جوان: برخی از جوانان به دلایلی از قبیل زیبایی ظاهر، جذابیت، خوش بیان بودن و یا وضعیت آراسته و در سطح خوب بودن، مورد توجه بیش از حد برخی دبیران و یا دوستان قرار می گیرند و این امر، متقابلاً جوان را وا می دارد تا احساسات و عواطف افراطی آنان را به گونه ای پاسخ دهد.
با دوستی های افراطی چگونه برخورد کنیم؟
برخی راهکارها و شیوه های پیشنهادی در این زمینه، عبارتند از:
1. تأمین و ارضای نیازهای روحی جوانان در حد متعادل، آنان را از دوستیهای افراطی، بی نیاز می نماید.
2. تکریم منزلت و تجلیل شخصیت نسل جوان، آنها را از گرایش نامعقول و افراط گونه به دیگران، باز می دارد.
3. تعادل در رفتار با نوجوانان و جوانان، آنان را به اتخاذ عکس العملهای منطقی و طبیعی وا می دارد، رعایت این امر به ویژه از جانب دبیران، مشاوران و مربیان دبیرستانها، بسیار ضروری می باشد.
4. جایگزینی یک رشته فعالیتهای ذوقی، هنری، فکری و عملی می تواند خلأ به وجود آمده در زمینه های عاطفی و مناسبات انسانی جوانان را پر کند و زمینه ساز شخصیت سالم در آنها شود.
5. ترغیب جوانان به ازدواج به موقع و با شرایط متناسب به گونه ای که روح سادگی و صمیمیت بر آن حاکم بوده و از تشریفات بی مورد، جدا و برکنار باشد، گام دیگری در جهت حل این مشکل محسوب می شود.
6. تقویت مبانی اخلاقی و دینی جوانان، تعیین کننده نحوه جهت گیری آنها در برخوردها و ارتباطات انسانی است و این خود برخاسته از کیفیت تربیت دینی خانواده است و آشنا نمودن نسل جوان، با محبت و جذبه الهی، مانع شکل گرفتن دوستیها و علایق افراطی است.